روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل DEMATEL
روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل DEMATEL مخفف عبارت Decision Making Trial And Evaluation است. روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل توسط Fonetla و Gabus به سال ۱۹۷۱ ارائه شد. روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل که از انواع روشهای تصمیمگیری بر اساس مقایسههای زوجی است، با بهرهمندی از قضاوت خبرگان در استخراج عوامل یک سیستم و ساختاردهی نظاممند به آنها با بکارگیری اصول نظریه گرافها، ساختاری سلسلهمراتبی از عوامل موجود در سیستم همراه با روابط تأثیر و تأثر متقابل ارائه میدهد، بگونهای که شدت اثر روابط مذکور را به صورت امتیاز عددی معین میکند. روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل جهت شناسایی و بررسی رابطه متقابل بین معیارها و ساختن نگاشت روابط شبکه به کار گرفته میشود. از آنجا که گراف های جهت دار روابط عناصر یک سیستم را بهتر می توانند نشان دهند، لذا روش تصمیم گیری چندمعیاره DEMATEL مبتنی بر نمودارهایی است که می تواند عوامل درگیر را به دو گروه علت و معلول تقسیم نماید و رابطه میان آن ها را به صورت یک مدل ساختاری قابل درک درآورد.
روش تصمیم گیری چندمعیاره تکنیک دیمتل عموماً برای بررسی مسائل بسیار پیچیده جهانی بهوجود آمد. دیمتل نیز برای ساختاردهی به یک دنباله از اطلاعات مفروض کاربرد دارد. به طوریکه شدت ارتباطات را بهصورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده، بازخورها توأم با اهمیت آنها را تجسس نموده و روابط انتقال ناپذیر را میپذیرد.
در نظرگرفتن ارتباطات متقابل:
مزیت این روش نسبت به تکنیک تحلیل شبکه ای، روشنی و شفافیت آن در انعکاس ارتباطات متقابل میان مجموعه وسیعی از اجزاء می باشد. به طوری که متخصصان قادرند با تسلط بیشتری به بیان نظرات خود در رابطه با اثرات (جهت و شدت اثرات) میان عوامل بپردازند. لازم به ذکر است که ماتریس حاصله از روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل (ماتریس ارتباطات داخلی)، در واقع تشکیل دهنده بخشی از سوپرماتریس است به عبارتی، تکنیک دی متل به طور مستقل عمل نمیکند بلکه به عنوان زیر سیستمی از سیستم بزرگتری چون ANP است.
ساختاردهی به عوامل پیچیده در قالب گرو ههای علت و معلولی:
این مورد یکی از مهمترین کارکردها و یکی از مهم ترین دلایل کاربرد فراوان آن در فرایندهای حل مسئله است. بدین صورت که با تقسیم بندی مجموعه وسیعی از عوامل پیچیده در قالب گروه های علت معلولی، تصمیم گیرنده را در شرایط مناسب تری از درک روابط قرار می دهد. این موضوع سبب شناخت بیشتری از جایگاه عوامل و نقشی که در جریان تأثیرگذاری متقابل دارند، میشود.
مراحل پیاده سازی روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل
۱- تشکیل ماتریس ارتباط مستقیم (M): زمانیکه از دیدگاه چند نفر استفاده میشود از میانگین ساده نظرات استفاده میشود و M را تشکیل میدهیم.
۲- نرمال کردن ماتریس ارتباط مستقیم : N = K*M
که در این فرمول k به صورت زیر محاسبه میشود. ابتدا جمع تمامی سطرها و ستونها محاسبه میشود. معکوس بزرگترین عدد سطر و ستون k را تشکیل میدهد.
K=1/max┬(۱≤i≤n) ∑_(j=1 n) z_ij i,j=1,2,….,n
۳- محاسبه ماتریس ارتباط کامل
(T=N(I- N)^(-1
۴- ایجاد نمودار علی :causal diagram
– جمع عناصر هر سطر (D) برای هر عامل نشانگر میزان تأثیرگذاری آن عامل بر سایر عاملهای سیستم است. (میزان تأثیر گذاری متغیرها)
– جمع عناصر ستون (R) برای هر عامل نشانگر میزان تأثیر پذیری آن عامل از سایر عامل های سیستم است. (میزان تأثیرپذیری متغیرها)
– بنابراین بردار افقی (D + R) میزان تأثیر و تأثر عامل مورد نظر در سیستم است. به عبارت دیگر هرچه مقدار D + R عاملی بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عوامل سیستم دارد.
– بردار عمودی (D – R) قدرت تأثیرگذاری هر عامل را نشان میدهد. بطور کلی اگر D – R مثبت باشد، متغیر یک متغیر علی محسوب میشود و اگر منفی باشد، معلول محسوب میشود.
– در نهایت یک دستگاه مختصات دکارتی ترسیم میشود. در این دستگاه محور طولی مقادیر D + R و محور عرضی براساس D – R میباشد. موقعیت هر عامل با نقطهای به مختصات (D + R, D – R) در دستگاه معین میشود.
۵- محاسبه آستانه روابط
جهت تعیین نقشه روابط شبکه (NRM) باید ارزش آستانه محاسبه شود. با این روش میتوان از روابط جزئی صرفنظر کرده و شبکه روابط قابل اعتنا را ترسیم کرد. تنها روابطی که مقادیر آنها در ماتریس T از مقدار آستانه بزرگتر باشد در NRM نمایش داده خواهد شد. برای محاسبه مقدار آستانه روابط کافی است تا میانگین مقادیر ماتریس T محاسبه شود. بعد از آنکه شدت آستانه تعیین شد، تمامی مقادیر ماتریس T که کوچکتر از آستانه باشد صفر شده یعنی آن رابطه علی در نظر گرفته نمیشود.